โศกนาฎกรรมแผ่นดินไหวครั้งใหญ่ที่เกิดขึ้นเมื่อวันศุกร์ที่ 28 มีนาคม 2568 เป็นผลพวงมาจากรอยเลื่อนสะกายชยับ ซึ่งมีจุดศูนย์กลางอยู่ที่เมืองมัณฑะเลย์ประเทศเมียนมา ทำให้เกิดแผ่นดินไหวขนาดรุนแรงที่สุดในรอบ 95 ปี หรือระดับที่ 7.7 แมกนิจูด และยังตามมาด้วยอาฟเตอร์ช็อกอีกหลายครั้งในเวลาต่อมา

ทั้งนี้ จำนวนผู้เสียชีวิตในเมียนจากเหตุการณ์แผ่นดินไหวครั้งนี้ทำยอดพุ่งสูงเกิน 2,000 คน ส่วนผู้ได้รับบาดเจ็บมากกว่า 3,900 คน และยังมีผู้สูญหายอีกจำนวนมาก (อัปเดทล่าสุดเมื่อวันที่ 31 มีนาคม 2568)

อย่างไรก็ตาม นอกเหนือไปจาก รอยเลื่อนสะกาย (Sagaing Fault) ในเมียนมา ซึ่งนับว่าเป็นรอยเลื่อนที่มีความเสี่ยงสูง และมีศักยภาพรุนแรงที่ทำให้เกิดภัยพิบัติครั้งใหญ่ระดับโลกแล้ว ยังมีรอยเลื่อนอื่นๆ ในหลายประเทศ ที่ถือว่ามีอานุภาพร้ายแรงจนถูกบันทึกไว้ในหน้าประวัติศาสตร์ ไปดูกันเลยว่ามีที่ไหนบ้าง...

1. รอยเลื่อนซานแอนเดรียส (San Andreas Fault) ตั้งอยู่ในแคลิฟอร์เนีย สหรัฐอเมริกา เป็นหนึ่งในรอยเลื่อนที่โด่งดังที่สุดในโลกและมีประวัติการเกิดแผ่นดินไหวขนาดใหญ่หลายครั้ง เช่น

• เมื่อวันที่ 18 เมษายน 1906 เป็นหนึ่งในแผ่นดินไหวที่มีชื่อเสียงที่สุดในประวัติศาสตร์สหรัฐอเมริกา วัดได้ที่ขนาด 7.8 แมกนิจูด สร้างความเสียหายอย่างมากในเมืองซานฟรานซิสโก และพื้นที่ใกล้เคียง ส่งผลให้เกิดไฟไหม้ที่รุนแรงและทำให้มีผู้เสียชีวิตจำนวนมาก
• เมื่อวันที่ 9 ธันวาคม 1857 เกิดแผ่นดินไหวจากรอยเลื่อนดังกล่าว ขนาดประมาณ 7.9 แมกนิจูด ทำให้ส่งผลกระทบต่อพื้นที่กว้างในแคลิฟอร์เนีย

ทั้งสองเหตุการณ์แผ่นดินไหวนี้ เป็นการเกิดแผ่นดินไหวที่มีขนาดใหญ่ที่สุดในประวัติศาสตร์ของรอยเลื่อน San Andreas นอกเหนือจากนี้ ยังมีแผ่นดินไหวขนาดเล็กที่เกิดขึ้นบ่อยๆ ในบริเวณนี้ โดยรอยเลื่อนดังกล่าวจะมีการเคลื่อนตัวระหว่างแผ่นแปซิฟิกและแผ่นอเมริกาเหนือ โดยเฉพาะในพื้นที่บริเวณใต้ที่เมืองลอสแอนเจลิส ซึ่งมีความเสี่ยงสูงในการเกิดแผ่นดินไหวขนาดใหญ่ในอนาคต

2. รอยเลื่อนฮอกไกโด (Hokkaido Fault) ตั้งอยู่ในประเทศญี่ปุ่น ซึ่งเป็นพื้นที่ที่มีการเกิดแผ่นดินไหวรุนแรงอยู่บ่อยครั้ง เนื่องจากญี่ปุ่นอยู่ในเขตแผ่นดินไหวที่มีการเคลื่อนตัวของแผ่นเปลือกโลกหลายแผ่น โดยเฉพาะบริเวณรอยเลื่อนที่มีการชนกันของแผ่นเปลือกโลกในเขตนี้

สำหรับเหตุการณ์แผ่นดินไหวครั้งใหญ่จากรอยเลื่อนฮอกไกโด เช่น

• เมื่อวันที่ 12 กรกฎาคม 1993 เกิดแผ่นดินไหวขนาด 7.8 แมกนิจูด ณ บริเวณมหาสมุทรแปซิฟิกทางใต้ของฮอกไกโด ส่งผลให้เกิดคลื่นยักษ์สึนามิ (Tsunami) อย่างรุนแรงในพื้นที่ริมชายฝั่งของฮอกไกโด โดยเฉพาะที่เมืองโอไดะ และมีผู้เสียชีวิตหลายร้อยคน
• เมื่อวันที่ 26 ตุลาคม 2003 เกิดแผ่นดินไหวขนาด 8.0 แมกนิจูด ในบริเวณทะเลโอค็อตสค์ (Okhotsk Sea) ใกล้ๆ เกาะฮอกไกโด ขณะที่แผ่นดินไหวนี้ไม่ได้เกิดที่รอยเลื่อนฮอกไกโดโดยตรง แต่ยังเกี่ยวข้องกับการเคลื่อนตัวของแผ่นเปลือกโลกในพื้นที่ใกล้เคียง
• เมื่อวันที่ 6 กันยายน 2018 เกิดแผ่นดินไหวขนาด 6.7 แมกนิจูด เป็นแผ่นดินไหวที่เกิดในพื้นที่ภูเขาอิบูริทางใต้ของฮอกไกโด ส่งผลให้เกิดความเสียหายใหญ่ในพื้นที่เมืองโอตารุและเขตใกล้เคียง

อย่างไรก็ตาม การเกิดแผ่นดินไหวในบริเวณนี้มีความถี่บ่อยและความรุนแรงสูง เนื่องจากญี่ปุ่นตั้งอยู่บนวงแหวนแห่งไฟ (Ring of Fire) ซึ่งเป็นพื้นที่ที่มีการเคลื่อนตัวของแผ่นเปลือกโลกหลายแผ่น การเกิดแผ่นดินไหวในญี่ปุ่นจึงถือเป็นปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นบ่อยๆ และอาจเกิดแผ่นดินไหวขนาดใหญ่ในอนาคตได้อยู่เสมอ

3. รอยเลื่อนนิวมาดริด (New Madrid Fault Zone) ตั้งอยู่ในประเทศสหรัฐอเมริกา (ส่วนใหญ่จะอยู่ในรัฐมิสซูรี) มีประวัติการเกิดแผ่นดินไหวรุนแรงในศตวรรษที่ 19 มาแล้ว และแม้ว่าในปัจจุบันอาจจะไม่ค่อยมีการเกิดแผ่นดินไหวขึ้นบ่อยๆ แต่รอยเลื่อนดังกล่าวยังถือว่าอันตรายและสามารถทำให้เกิดแผ่นดินไหวขนาดใหญ่ที่ส่งผลกระทบในพื้นที่กว้างได้

• แผ่นดินไหวในช่วงระหว่าง เดือนธันวาคม 1811 - กุมภาพันธ์ 1812 คือเหตุการณ์แผ่นดินไหวที่มีชื่อเสียงและใหญ่ที่สุดที่เคยเกิดขึ้นจากรอยเลื่อนนิวมาดริด โดยแผ่นดินไหวในปี 1811 มีขนาดประมาณ 7.7 - 8.1 แมกนิจูด ส่งผลกระทบอย่างรุนแรงต่อพื้นที่ในรัฐมิสซูรีและรัฐใกล้เคียง รวมถึงทำให้แม่น้ำมิสซิสซิปปี้เกิดการเปลี่ยนทิศทางและคลื่นกระแทก ส่วนการเกิดแผ่นดินไหวปี 1812 เป็นเหตุการณ์ที่ตามมาหลังจากนั้น มีขนาดประมาณ 7.4 แมกนิจูด ส่งผลกระทบต่อพื้นที่เดียวกัน ทำให้เกิดความเสียหายตามมาอย่างมาก

4. รอยเลื่อนนาสกา (Nazca Fault) ตั้งอยู่ในมหาสมุทรแปซิฟิกใกล้กับชายฝั่งอเมริกาใต้ ซึ่งเป็นบริเวณที่แผ่นเปลือกโลกชนกันระหว่างแผ่นนาสกาและแผ่นอเมริกาใต้ รอยเลื่อนนี้มีศักยภาพในการเกิดแผ่นดินไหวชนิดรุนแรง โดยสามารถส่งผลกระทบต่อบริเวณชายฝั่งของเปรูและชิลี

สำหรับการเกิดแผ่นดินไหวครั้งสำคัญจากการขยับตัวของรอยเลื่อนนาสกา เช่น

• เมื่อวันที่ 23 มิถุนายน 2001 เกิดแผ่นดินไหวจากรอยเลื่อนนาสกาขนาด: 8.4 แมกนิจูด ในมหาสมุทรแปซิฟิก ใกล้กับชายฝั่งของประเทศเปรู ทำให้เกิดความเสียหายอย่างมากในเมืองอีคิโตส (Ica) และพื้นที่ใกล้เคียง แม้ว่าแผ่นดินไหวนี้จะเกิดขึ้นในบริเวณที่อยู่ห่างจากรอยเลื่อนนาสกาโดยตรง แต่ก็มีความเชื่อมโยงกับการเคลื่อนตัวของแผ่นนาสกาที่ทำให้เกิดแรงกดดันในพื้นที่นี้
• เมื่อวันที่ 1 เมษายน 2014 ที่ชิลี ขนาด 8.2 แมกนิจูด เกิดขึ้นในมหาสมุทรแปซิฟิก ซึ่งเป็นผลจากการเคลื่อนตัวของแผ่นเปลือกโลกในบริเวณรอยเลื่อนนาสกา ส่งผลกระทบในพื้นที่ชายฝั่งของชิลี ทำให้เกิดการเตือนภัยสึนามิในพื้นที่หลายจุด และมีผู้ได้รับผลกระทบจากแผ่นดินไหวนี้เป็นจำนวนมาก
• เมื่อวันที่ 15 สิงหาคม 2007 เกิดแผ่นดินไหวที่บริเวณชายฝั่งเปรู ขนาด 8.0 แมกนิจูด ใกล้กับเมือง Ica และ Pisco การเคลื่อนตัวของแผ่นเปลือกโลกในบริเวณนี้ทำให้เกิดการเกิดแผ่นดินไหวครั้งใหญ่ที่สร้างความเสียหายอย่างมาก

5. รอยเลื่อนอัลไพน์ (Alpine Fault) ตั้งอยู่ในประเทศนิวซีแลนด์ เป็นรอยเลื่อนที่มีความเสี่ยงสูงในการเกิดแผ่นดินไหวชนิดรุนแรง โดยจะมีการเคลื่อนตัวระหว่างแผ่นแปซิฟิกและแผ่นอินโดออสเตรเลีย ซึ่งคาดว่าอาจก่อให้เกิดแผ่นดินไหวขนาด 8 แมกนิจูดหรือมากกว่านั้นในอนาคต 

• ในปี 1717 เกิดเหตุการณ์แผ่นดินไหวขนาดใหญ่ขึ้นช่วงปลายศตวรรษที่ 17 และเป็นหนึ่งในเหตุการณ์ที่ได้รับการบันทึกจากการศึกษาในแหล่งข้อมูลทางธรณีวิทยาว่า รอยเลื่อนอัลไพน์เคยเกิดแผ่นดินไหวขนาดประมาณ 7.8 - 8.0 แมกนิจูด ซึ่งทำให้เกิดการเคลื่อนตัวของแผ่นเปลือกโลกได้มากถึง 7-8 เมตร
• ในปี 1864 เกิดขึ้นในพื้นที่ทางใต้ของนิวซีแลนด์ ซึ่งมีผลกระทบในบางพื้นที่ของเกาะใต้ โดยแผ่นดินไหวในครั้งนี้มีขนาดประมาณ 7.5 แมกนิจูด

6. รอยเลื่อนยูกาตาน (Yucatán Fault) ตั้งอยู่ในเม็กซิโก เป็นบริเวณพื้นที่นี้มีการเคลื่อนตัวของแผ่นเปลือกโลกที่อาจก่อให้เกิดแผ่นดินไหวรุนแรงได้ เช่น ทั้งคาบสมุทรยูกาตาน สำหรับเหตุการณ์แผ่นดินไหวจากรอยเลื่อนดังกล่าว ที่สำคัญๆ เช่น

• แผ่นดินไหวในปี 1985 แม้ว่าจะเกิดในพื้นที่ห่างจากรอยเลื่อนยูกาตาน แต่แผ่นดินไหวขนาด 8.1 แมกนิจูด ที่เกิดในมหาสมุทรแปซิฟิก ใกล้ชายฝั่งของเม็กซิโก ได้ส่งผลกระทบต่อพื้นที่หลายแห่ง รวมถึงพื้นที่คาบสมุทรยูกาตาน ทั้งนี้ การสั่นสะเทือนจากแผ่นดินไหวนี้ สามารถรับรู้ได้ในหลายพื้นที่ของเม็กซิโก รวมถึงที่คาบสมุทรยูกาตาน แม้จะไม่เกิดในรอยเลื่อนยูกาตานโดยตรง แต่ก็แสดงให้เห็นถึงศักยภาพของการเคลื่อนตัวของแผ่นเปลือกโลกในภูมิภาคนี้
• เมื่อวันที่ 8 กันยายน 2017 เกิดแผ่นดินไหวขนาด 8.1 แมกนิจูด บริเวณทางใต้ของเม็กซิโก ซึ่งอยู่ห่างจากคาบสมุทรยูกาตานประมาณ 400 กม. แผ่นดินไหวนี้ส่งผลกระทบอย่างรุนแรงในหลายพื้นที่ของเม็กซิโก ซึ่งรวมถึงการรับรู้แรงสั่นสะเทือนในคาบสมุทรยูกาตาน แม้ว่าจะไม่เกิดจากรอยเลื่อนยูกาตานโดยตรง